کاکتوس یکی از گیاهان پرطرفدار است که می تواند یک گیاه عالی برای آپارتمان های امروزی باشد. البته گیاهان خانگی دیگری نیز وجود دارد که برای آشنایی با آن ها و آشنایی با روش نگهداری از آن ها به این لینک ( https://chandochon.com/house-plants-and-the-tricks-of-keeping-them/ ) مراجعه کنید. کاکتوس به دلیل توان ذخیره آب، بهترین گیاه برای نواحی خشک و کم آب به حساب می آید. شاید شما هم در صحراهای خشک، کاکتوس های بزرگی را دیده باشید که در شرایط آب و هوایی بسیار بد هم دوام آورده اند؛ دلیل این موضوع آن است که در نگهداری کاکتوس با یک بار آب دادن ذخیره آب شکل میگیرد و ماه ها بدون آب به زندگی خود ادامه می دهد.

این نکته هم جالب است که ذخیره آب توسط ریشه های کاکتوس انجام می شود و خوب است بدانید که کاکتوس در ایران هیچ گونه بومی ندارد، با ما همراه شوید تا کاکتوس ها را بیشتر بشناسید

کاکتوس (cactus)

کاکتوس(cactus)؛ گیاهی زیبا از گونه کاکتوسیان است، کاکتوس تیره‌ای از میخک‌سانان است؛ کاکتوس را اغلب می‌توان بصورت کاکتوس خاردار و کاکتوس گوشتی مشاهده کرد. محل پیدایش کاکتوس در ابتدا؛ شمال و نواحی مرکزی آمریکا بوده و به گفته گیاه شناسان، در گذشته کاکتوس فقط در همان محل، امکان رویش داشته است. اما امروزه شرایط پرورش کاکتوس در تمامی نواحی فراهم شده و گل کاکتوس، از گونه‌های پر طرفدار در نگهداری گیاهان خانگی و گلخانه‌ای به شمار می‌آید.

انواع کاکتوس

زیرخانواده پرسکیه Pereskia، زیر خانواده اوپنسیه Opuntia، زیر خانواده سرئه Cerea از انواع کاکتوس به شما می روند.

زیر خانواده پرسکیه Peresk

تنها کاکتوس برگ‌دار در این زیر خانواده جای می‌گیرد. گیاه پرسکیه، دارای برگ‌هایی شبیه برگ مرکبات به رنگ‌های متنوع بوده و گل‌های سفید آن شبیه به گیاهان خانواده رزاسه است. این نوع از کاکتوس ها در خاک‌های متوسط تا معمولی باPH حدود ۵/۶ – ۵/۷ نگهداری می‌شوند و قلمه‌های ساقه این گیاهان به راحتی در ماسه ریشه‌دار می‌شوند (برای تکثیر مشکلی ندارند).

زیر خانواده اوپنسیه Opuntia

کاکتوس‌ های اوپنسیه که به فارسی کاکتوس‌های راکتی نامیده می‌شوند شامل انواع کاکتوس‌ های برگ پهن، راکتی، زرد، راکت درشت و کوچک هستند. این گروه از کاکتوس‌ها، گاهی در مناطق گرمسیری، میوه‌ های خوراکی تولید می‌کنند که مصارف دارویی دارند.

زیر خانواده سرئه Cerea

کاکتوس‌های کشیده و مخروطی در زیر خانواده سرئه قرار دارند. این دسته از کاکتوس‌ها در مناطق سردسیری در فضای گلخانه‌ها قابل حفاظت و نگهداری هستند. این گیاهان به دلیل خارهای گزنده و حساسیت‌زا ایجاد مشکل می‌کنند بنابر این دقت داشته باشید که در صورت نگهداری آن ها در منازل از دسترس بچه‌ها دور باشند.

طرز شناسایی انواع کاکتوس ها

کاکتوس های دارای خار، بصورت ریز یا درشت هستند. اغلب بدون برگ و یا دارای برگ های تغییر شکل یافته بصورت خار هستند، به استثنا معدودی از کاکتوس ها مانند pereskia که دارای برگ واقعی بوده و شبیه درختان جنگلی است. دارای پوست و ساقه ضخیم، گوشتی، آبدار، همراه منافذ کم هستند. بر روی ساقه و یا شاخه های خود دارای نقاطی بنام Areol (آرئول) هستند که محل تولید خار یا گل هستند. کاکتوس ها گیاهان چند ساله، دولپه ای و جدا گلبرگ محسوب می شوند.

شرایط نگهداری کاکتوس ها

دمای مورد نیاز:

بطور کلی کاکتوس ها، گرمای متوسط را دوست دارند. بهترین دما برای رشد آنها ۱۸-۳۲ است.

نور:

کاکتوس ها محتاج نور زیاد هستند به خصوص در فصل زمستان که نیاز به نور مستقیم خورشید دارند. هر دو هفته یک بار، باید گلدان نگهدارنده آنها چرخانده شود تا گیاه بطور یکنواخت از نور استفاده کند.

رطوبت نسبی:

کاکتوس ها رطوبت کم می خواهند و نیاز به آبپاشی شدن هم ندارند.

کوددهی:

کاکتوس ها نیاز به کود ندارند، فقط در فصل رشد کاکتوس ها، جهت تقویت، هر دو ماه یکبار با استفاده از کودهای مایع تغذیه انجام می گیرد. جهت تغذیه کاکتوس های مسن که پایه مادری هستند، بایست مقدار یک گرم سولفات پتاسیم و مقدار یک گرم سوپر فسفات در یک لیتر آب حل نموده و پای گیاه ریخته شود.

آبیاری:

با آب سبک و ولرم انجام می گیرد. در هر نوبت آبیاری، باید کاکتوس سیراب شود و آبیاری بعدی را زمانی انجام دهید که سطح گلدان کاملا خشک شده باشد. آبیاری کاکتوس ها از اول بهار تا آخر تابستان الزامی است ولی در پاییز و زمستان بسیار کم و فقط به منظور جلوگیری از چروکیده شدن کاکتوس ها انجام می گیرد. در ساعات گرم، آبیاری نکنید.

ترکیب خاکی:

کاکتوس ها گیاهانی هستند که نیاز به خاک مخصوص خود دارند. لازم است خاک آن ها سبک، قوی و کاملا نفوذپذیر باشد.

انواع کاکتوس مناسب برای داخل خانه

کاکتوس هایی که مناسب داخل خانه هستند، نور کمتری نیاز دارند و اندازه‌ شان هم کوچک‌تر است؛ همین باعث می‌شود گیاهان خانگی فوق‌العاده‌ ای باشند:

کاکتوس گوش‌ خرگوشی

پونتیا میکروداسیس (Opuntia Microdasys) یا کاکتوس گوش‌ خرگوشی (Bunny Ears Cactus) با اصالتی مکزیکی که به‌خاطر ظاهرش چنین نامی برایش انتخاب شده است.

کاکتوس ساگوارو خانگی

کارنگیا جایگانتیا (Carnegiea Gigantea) یا کاکتوس ساگوارو (Saguaro Cactus) می‌تواند که قادر است به آهستگی تا 12 متر رشد داشته باشد.

کاکتوس مامالاریا هانیانا

مامالاریا هانیانا (Mammillaria Hahniana) یا کاکتوس بانوی پیر (Old Lady Cactus) نوعی کاکتوس بالشتکی با 250 گونه و از خانواده مامالاریا.

کاکتوس ستاره ای

آستروفیتوم استریا (Astrophytum Asteria) یا کاکتوس ستاره‌ای (Star Cactus) که با عنوان کاکتوس خارپشت دریایی یا کاکتوس دلار شنی هم مطرح می شود.

کاکتوس ایستر لیلی

هاتیورا گارتنری (Hatiora Gaertneri) یا کاکتوس ایستر لیلی (Easter Cactus) که بومی برزیل بوده و می تواند در اواخر زمستان و اوایل بهار گل بدهد، آشنایی با گل های بهاری و طریقه نگهداری آن ها می تواند به شما در نگهداری این کاکتوس کمک کند.

کاکتوس کریسمس

شلامبرگرا بریجیزی (Schlumbergera Bridgesii) یا کاکتوس کریسمس (Christmas Cactus) که می توان در اواخر فصل زمستان شاهد گل های قرمز و صورتی رنگش بود.

کاکتوس ماه

ژیمنوکالیسیوم میهانوویچی (Gymnocalycium Mihanovichii) یا کاکتوس ماه (Moon Cactus) که نام دیگرش کاکتوس چانه است.

کاکتوس آکانتوکالیسیوم تیونانتوم

انواع فراوانی از کاکتوس آکانتوکالیسیوم تیونانتوم (Acanthocalycium Thionanthum) که بومی آرژانتین است و توانایی رشد کردن به انداز ۲ تا ۱۵ سانتی‌متر را دارد.

کاکتوس آرماتوکریوس گادنجیانوس

کاکتوس آرماتوکریوس گادنجیانوس (Armatocereus Godingianus) که بومی آمریکای جنوبی، به‌ویژه اکوادور و پرو محسوب می شود.

کاکتوس آریوکارپوس لوییدی

کاکتوسی با نام آریوکارپوس لوییدی (Ariocarpus Lloydii) که بومی مکزیک به شمار می آید.

کاکتوس مدوسا

آستروفیتوم کاپوت مدوسا (Astrophytum Caput-Medusae) یا کاکتوس مدوسا (Medusa) که بومی مکزیک بوده اند، نوع بالغ این کاکتوس می تواند رشدی به اندازه 15 سانتیمتر داشته باشد.

کاکتوس مبتلا دیفیلا

مبتلا دیفیلا (Mitella Diphylla) یا کاکتوس کلاه اسقف (Bishop’s Cap) هم بومی مکزیک شناخته شده و قادر است تا ۳۰ سانتی‌متر رشد ‌کند.

کاکتوس ربوتیا

ایلوسترا نارویسنسس (Aylostera Narvaecensis) یا کاکتوس ربوتیا (Rebutia) بومی بولیوی بوده و به اندازه ۱۵ سانتی‌متر می تواند رشد ‌کند.

کاکتوس توپی

پارودیا مگنیفیکا (Parodia Magnifica) یا کاکتوس توپی (Ball Cactus) که بومی کشورهای برزیل، آرژانتین، اوروگوئه و پاراگوئه شناخته شده است.

کاکتوس آشیانه پرنده

مامیلاریا لانگی ماما (Mammillaria Longimamma) یا کاکتوس آشیانه پرنده (Bird’s Nest) که بومی مکزیک به شمار می آید و می تواند در حد ۸ تا ۲۴ سانتی‌ متر رشد کند.

کاکتوس سنگ زنده

آریوکارپوس کنفوسیوس (Ariocarpus Confusus) یا کاکتوس سنگ زنده (Living Rock) بومی مکزیک محسوب می شود قادر است رشدی به اندازه 15 سانتیمتر را تجربه کند.

کاکتوس آستروفیتوم میروستیگما

کاکتوس آستروفیتوم میروستیگما (Astrophytum Myriostigma) یا کاکتوس کلاه راهب (Monk’s Hood) که از دیگر کاکتوس های مناسب خانه است بومی کشور مکزیک است.

کاکتوس‌‌ های مناسب برای فضای خارج از خانه

کاکتوس شلامبرگرا ترونکاتا

شلامبرگرا ترونکاتا (Schlumbergera Truncata) یا کاکتوس شکرگزاری (Thanksgiving Cactus) که به نام کاکتوس خرچنگ هم شناخته می شود.

کاتوس بشکه ای

فروکاکتوس (Ferocactus) یا کاکتوس بشکه‌ای (Barrel Cactus) که شکل گرد و بشکه مانندی که دارد دلیل نامگذاری به این نام بوده است.

کاکتوس ملکه شب

اپیفیلوم اکسی پتالوم (Epiphyllum Oxypetalum) یا کاکتوس ملکه شب (Queen of the Night) که کاکتوس وله‌ای داچمن (Dutchman’s Pipe Cactus) نام دیگری است که به آن لقب داده شده است.

کاکتوس انجیر تیغی

اپونتیا (Opuntia) یا کاکتوس انجیر تیغی (Prickly Pear Cactus) که نگهداری از آن در مناطق مستعد خشکسالی از استقبال بیشتری برخوردار بوده است.

کاکتوس سیلیندروپونتیا فولگیدا

سیلیندروپونتیا فولگیدا (Cylindropuntia Fulgida) یا کاکتوس اچوریا (Cholla Cactus) بومی جنوب‌ غربی آمریکا شمرده شده و از ویژگی های ظاهری آن می توان به تنه‌ گرد و تیغ‌ هایی تیزی که دارد اشاره کرد.

کاکتوس آستروسفالسروس دیبوسکی

آستروسفالسروس دیبوسکی (Austrocephalocereus Dybowskii) یا کابیگا (Cabega) که بومی برزیل شناخته شده و این کاکتوس از ۱۲۰ تا ۳۶۰ سانتی‌متر قابلیت رشد کردن دارد.

کاکتوس پاخی کریوس شاتی مانستروس

کاکتوس پاخی کریوس شاتی مانستروس (Pachycereus Schottii Monstrosus) یا کاکتوس توتم پُل (Totem Pole Cactus) که قد بلندی که دارد باعث شده به این نام خوانده شود.

نگهداری کاکتوس در خانه

نگهداری کاکتوس در منزل، مستلزم رعایت یک سری موارد مربوط به آبیاری کاکتوس و شرایط محیطی مناسب برای دریافت دما، نور خورشید کافی و همین طور برخورد مناسب با کاکتوس در دوره کمون است، که باید بر اساس اصول نگهداری اکثر کاکتوس‌ها به صورت موارد زیر رعایت شود.

آبیاری کاکتوس حتما با در نظر داشتن شرایط محیطی و میزان نیاز گیاه صورت گیرد، از در نظر داشتن دوره رشد و کمون کاکتوس در این مورد چشم پوشی نکنید. توجه به زه کشی مناسب و داشتن راهی برای خروج آب از گلدان در جلوگیری از پوسیدگی ریشه کاکتوس مهم است. در هنگام تنظیم دمای محیط دوره مقاومت و کمون کاکتوس که اصولا در زمستان است، را در نظر داشته، و از کود دادن و آب زیاد در این دوره خودداری کنید، و کاکتوس را در دمای خنک مثل کنار پنجره نگهداری کنید.

کود دهی کاکتوس در خانه

کود دهی به کاکتوس اصولا در فصل رشد صورت گرفته و کودهای مورد استفاده، بهتر است حاوی فسفر، پتاسیم و نیتروژن باشند، برای داشتن رطوبت مناسب خاک، از سنگریزه و شن روی خاک گلدان کاکتوس استفاده کنید.
هر کاکتوس تنظیمات نور مربوط به خود را دارد، توجه به اینکه نور زیاد و مستقیم خورشید، سفیدی و هاله نارنجی روی گیاه، و سوختگی کاکتوس را به دنبال دارد. نور کم هم متقابلا برای کاکتوس مضر بوده و منجر به کمبود کلروفیل در گیاه شده و رشد را به مرکز گیاه متمرکز می‌کند.

گلدان مناسب برای رشد کاکتوس بهتر است، سفالی یا پلاستیکی باشد. یک نسبت خاک خوب برای کاکتوس مخلوط کردن یک سوم مواد آلی، یک سوم ماسه و یک سوم شن است. برای نگهداری از کاکتوس در خانه و آپارتمان، مواظب آفات و حشرات ناشی از کاکتوس‌های بیمار باشید، ممکن است به مروز زمان، فضای گلخانه شما را پر از آفات و حشره های ریز شود.

نگهداری کاکتوس در حیاط

کاشت کاکتوس در باغچه و حیاط، نیازمند رعایت اصولی مشابه نگهداری کاکتوس در منزل است، از این جهات که شیوه آبیاری، تنظیم دما، توجه به خاک مناسب و کود دهی در زمان معین در این مورد هم مهم و کاربردی به شمار می آید. بر همین اساس، توجه به قرار نداشتن در معرض مستقیم نور خورشید و نحوه آبیاری در کاشت کاکتوس در باغچه، اهمیت قابل توجهی داشته و تاثیر رعایت این اصول بسیار زیاد است.

رطوبت کافی

در کنار توجه به تامین و حفظ دمای مناسب، رطوبت کافی برای رشد کاکتوس را هم در دستور کار خود قرار دهید.

اسیدی کردن خاک

شواهد حاکی از آن است که کاکتوس‌ها در خاک‌ های اسیدی رشد بیشتری کرده و از خاک‌ های اسیدی، بهتر تغذیه می‌کنند، به این ترتیب، اسیدیته کردن خاک، یک روش دیگر در تسریع رشد کاکتوس است. برای اسیدی شدن خاک می‌توان در کنار کودها از مقداری هیومیک اسید استفاده کرد. علاوه بر این قرار دادن گلدان در زیر باران، می تواند ترفند خوبی باشد.

سوالات متداول

علت لکه های سفید رنگ روی بدنه کاکتوس چیست؟

یکی از عوامل شایع پوسیدگی کاکتوس، وجود همین لکه‌ها محسوب می شوند. لکه‌هایی که به شما می‌گویند قارچ‌ها به ریشه گیاه حمله کرده‌اند و چیزی نمانده که کاکتوستان را از دست بدهید! در چنین مواقعی فورا دست به کار شوید و گیاه را از بقیه کاکتوس‌هایتان دور کنید، بعد آن را از ریشه در بیاورید. تمام قسمت‌های آسیب دیده را از بدنه کاکتوس جدا کرده و دور بریزید. دقت کنید که در این میان به ریشه و بدنه سالم، صدمه نزنید. از قارچ‌ کش استفاده کنید؛ «بنومیل» می تواند در این مورد انتخاب خوبی باشد.
یک سرقاشق از آن را با 2 الی 3 لیتر آب مخلوط کنید و گیاه را بطور کامل در محلول فرو ببرید و بعد از چند ثانیه، خارج کنید. بطور دقیق بررسی کنید تا مطمئن شوید که هیچ پوسیدگی روی کاکتوس به جا نمانده است. بازهم آن را در محلول ببرید و بگذارید در سایه بماند و یکی دو روز بعد به سراغش بروید! در ادامه، مجددا در خاک نرم کاکتوس بکاریدش و پس از گذشت 3 تا 4 روز، آبیاری را شروع کنید.
نکته اول
اسپری کردن محلول آب و قارچ کش، به تنهایی؛ چاره ساز نخواهد بود!
نکته دوم
به جای بنومیل، محلول کف و صابون هم قابل استفاده است.

چجوری جلو پوسیده شدن کاکتوس را بگیریم؟

اگر آبیاری را کم یا قطع کنید، گیاه خشک و پوسیده می‌شود. یعنی اول به خواب فرو می‌رود و با تداوم این حالت می‌میرد. در این صورت راهکار مناسب چه خواهد بود؟ آبیاری! اما یک نکته مهم و ضروری را به یاد داشته ، کم‌کم به گیاه خشک شده آب بدهید. چون با توجه به اینکه بخشی از ریشه‌هایش را از دست داده، زیاد آب دادن باعث می‌شود همان مقدار کم ریشه‌های سالم هم بپوسند!
بزرگترین مشکلی که در مورد رشد کاکتوس اتفاق می افتد پوسیدگی آن ها از داخل است. زمانی که کاکتوس با این گزند جدی مواجه می شود، متاسفانه دیگر راهی برای نجات این گیاه نیست. این مشکل ناشی از زیاد آب دادن کاکتوس است که با رعایت اصول لازم در نحوه آبیاری، می توان مانع از این اتفاق شد.

درمان سرمازدگی کاکتوس چگونه است؟

هیچ کار نمی‌توانید بکنید جز بریدن قسمت‌های سرما زده. در زمان سردی هوا، ممکن است سهوا کاکتوس را در معرض سرما قرار دهید. معمولا آسیب سرمازدگی دو روز بعد دیده می‌شود. آنجا که سلول‌های مرده مشخص می‌شوند. متاسفانه در چنین حالتی درمانی وجود ندارد و فقط تجربه ای تلخ می شود که افزایش عمر گل ها و 7 ترفند آن را یاد بگیرید از آن پس موقع سرما، حداقل از یک پوشش ساده بر روی گیاه استفاده کنید.

روش عوض کردن گلدان کاکتوس چیست؟

برای جابجایی کاکتوس به گلدان دیگر، سعی کنید به ریشه آسیبی وارد نشود و ریشه را زخمی نکنید، زمانی که کاکتوس را به گلدان دیگر منتقل کردید، دقت کنید که تا یک هفته نباید در معرض نور آفتاب قرار بگیرد. کاکتوس ها در بهار و تابستان رشد فعالی دارند و نیازمند دمای ۳۲ تا ۳۸ درجه هستند و در زمستان هم به خواب فرو می روند که به دمای ۷ تا ۱۲ درجه سانتی گراند نیاز دارند.